Voor de achtste keer in een maand tijd is vandaag een zandstorm over Irak getrokken. Opnieuw kwam daardoor een deel van het dagelijks leven stil te liggen. In een groot deel van het land sloten luchthavens, universiteiten en overheidsdiensten noodgedwongen hun deuren. Ook schoolexamens zijn met een dag uitgesteld.
De dikke stofwolken kleuren de lucht in Irak oranje. Het zand bedekt niet alleen daken, straten en auto's, maar kruipt ook de huizen binnen.
Veel mensen op straat dragen een mondmasker:
Door de zandstormen zijn inmiddels duizenden Irakezen met ademhalingsmoeilijkheden in ziekenhuizen behandeld. Ouderen en mensen met chronische luchtwegaandoeningen en hartproblemen lopen het grootste risico. Ook vandaag moesten honderden mensen in de hoofdstad Bagdad en andere steden naar het ziekenhuis met ademhalingsmoeilijkheden.
Irak heeft vaker last van zandstormen maar experts zeggen dat de huidige frequentie ongekend is. Oorzaken die zij noemen zijn droogte, snelle woestijnvorming en klimaatverandering.
Droogte en extreme temperaturen drogen landbouwgrond op. In de afgelopen jaren zijn er recordtemperaturen gemeten van 52 graden Celsius. Klimaatactivisten leggen de schuld bij de Iraakse regering, die geen prioriteit zou geven aan het tegengaan van klimaatverandering.
De Iraakse regering heeft eerder gezegd dat door damprojecten in Turkije en Iran er minder rivierwater naar Irak stroomt. Dat heeft volgens de regering tot gevolg dat de waterreserves met 50 procent zijn afgenomen ten opzichte van vorig jaar Daardoor is de grond droger en vatbaarder voor zandstormen.
Feit is dat het steeds minder regent in Irak en de watervoorziening al jaren afneemt. Vorige maand waarschuwde een ambtenaar van het ministerie van Milieu dat Irak de komende twintig jaar met 272 dagen stof per jaar te maken kan krijgen.
In Spanje is bij een frontale botsing tussen twee treinen een machinist omgekomen. Verder raakten er zeker 85 mensen gewond, melden de Spaanse autoriteiten. Twee van hen zijn zwaargewond.
Dit zijn beelden van vlak na het ongeluk:
Rond 18.00 uur ontspoorde een goederentrein bij het station van Sant Boi de Llobregat, een plaatsje gelegen op zo'n 15 kilometer van Barcelona. Vervolgens botste de trein vol op de voorkant van een passagierstrein, die net vertrok van het station. Daarbij kwam de machinist van de passagierstrein om het leven.
Het is nog niet duidelijk hoe de goederentrein, die potas (een mengsel van zouten) vervoerde, kon ontsporen.
Twee ziekmeldingen leidden vanochtend tot de sluiting van een belangrijke verkeersader in Zuid-Holland. Rijkswaterstaat sloot de Ketheltunnel omdat twee toezichthoudende operators zich afmeldden. Dat roept vragen op over de kwetsbaarheid van onze belangrijke voorzieningen. Rijkswaterstaat sprak van pech. Is dat terecht?
Van een structureel personeelstekort is geen sprake, zeiden een Rijkswaterstaat-woordvoerder en minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat. Het zou zijn gegaan om een uitzonderlijke situatie: zowel de eerste bewaker als zijn vervanger bleek ziek te zijn. Het openhouden van de tunnel was daarom niet veilig genoeg.
"Het kan inderdaad pech zijn", zegt Bert van Wee, hoogleraar Transportbeleid aan de TU Delft. Hij wijst er wel op dat Rijkswaterstaat wellicht meer had kunnen doen. "Ik zeg niet dat je dit tegen iedere prijs moet willen voorkomen, maar als je met een beetje kosten de betrouwbaarheid kunt verhogen, laat dan meer mensen klaarstaan."
Dat laatste is op de langere termijn juist mogelijk het probleem. Want er mag dan volgens Rijkswaterstaat geen personeelstekort zijn, volgens de vakbond VPW is er wel degelijk sprake van krapte.
Er is voor uitval en andere spoedgevallen een protocol bij Rijkswaterstaat. Richard Goudriaan, voorzitter van de VPW en lid van de ondernemingsraad van Rijkswaterstaat, legt het in grote lijnen uit. "Allereerst wordt gekeken of je bij uitval kunt schuiven met medewerkers die bevoegd zijn voor de werkzaamheden."
Zo zou afhankelijk van de situatie één persoon bijvoorbeeld ook twee tunnels kunnen bewaken. Als dat niet mogelijk is, moet worden bepaald of de tunnel dicht moet of kan openblijven. Dat tweede is zeer riskant, maar in theorie is dat wel een optie, zegt Goudriaan. "Het zijn verschillende belangen die je moet overwegen."
Hoe de afweging in dit geval gemaakt is weet Goudriaan niet, maar hij ziet wel dat personeel vaak strak ingeroosterd moet worden. Vooral bij uitvoerende functies als verkeersleiders en operators is er volgens hem krapte. "Nu nemen ze diensten van elkaar over of werken ze extra diensten, maar dat kunnen ze niet structureel blijven doen."
De vakbondsvoorzitter vindt dat Rijkswaterstaat eerder moet zoeken naar nieuwe aanwas, al beseft hij dat die moeilijk te vinden is. Dat ligt volgens hem onder meer aan de onregelmatige diensten.
Ook in andere sectoren is er personeelskrapte. Pim Beljaars van WWB, de werkgeversvereniging van waterbedrijven, herkent het probleem. Het speelt vooral bij cruciale functies, zoals monteurs die een gaslek of elektriciteitsstoring kunnen verhelpen.
"Soms wordt er al gekeken naar werknemers uit het buitenland", zegt Beljaars. "En er zijn campagnes om de jeugd, en zeker meisjes, te enthousiasmeren voor deze werkplekken." Beljaars ziet, net als Goudriaan, dat essentiële plekken op korte termijn nog vaak wel opgevuld kunnen worden, maar dat de lange termijn een probleem dreigt te worden.
De koepel van drinkwaterbedrijven, Vewin, maakt zich geen zorgen dat de krapte leidt tot leveringsproblemen. De processen zijn volledig geautomatiseerd en zijn ook op afstand te bedienen, benadrukt een woordvoerder. Bovendien moeten drinkwaterbedrijven nu eenmaal voldoen aan de wettelijke leveringsplicht.
Andere cruciale bedrijven houden ook rekening met langetermijnkrapte. Zoals netwerkbeheerder Tennet. "Er is meer werk dan er mensen zijn, vooral voor bouw- en onderhoudswerkzaamheden", zegt een woordvoerder. "Dat tekort is er niet per se door financiële oorzaken, maar technische functies moeten gewoon weer onder de aandacht komen bij jongeren."
Tennet heeft ook een protocol bij uitval. "Allereerst hebben wij twee bedrijfsvoeringscentra, die in een noodgeval elkaars werk kunnen overnemen. Er zijn meerdere ploegendiensten die rouleren. Bij uitval is er altijd een reserve voor iedere rol en kan er dus bijvoorbeeld iemand uit een andere ploeg invallen. Daarbij zijn er ook mensen die eventueel een andere functie of andere werkzaamheden kunnen overnemen."
ASN, als bank een ander cruciaal bedrijf, heeft volgens een woordvoerder "meerdere uitwijkmogelijkheden". Zo moet het gebruik van diverse servers ervoor zorgen dat de IT-dienstverlening doorgaat.
Bovendien valt ASN onder de Volksbank, "waar voor een deel ook dingen opgevangen kunnen worden. In de meeste gevallen merk je als consument dus niets van personeels- of technische problemen achter de schermen."
Het Openbaar Ministerie gaat in hoger beroep in de zaak van de kofferbakmoord in Coevorden, waarin de 43-jarige Hans O. werd vrijgesproken. Tegen hem was door het OM achttien jaar cel geëist.
De zaak draait om de moord op Ralf Meinema in 2017. Het lichaam van de 31-jarige man uit Klazienaveen lag in de kofferbak van zijn auto. Het voertuig hing half in het Stieltjeskanaal, in de buurt van zijn woonplaats. De man bleek met veel geweld om het leven te zijn gebracht. Uit onderzoek is gebleken dat hij meerdere keren met een zwaar voorwerp op het hoofd is geslagen.
Justitie zei dat O. het slachtoffer heeft geslagen. De man uit Emmen heeft betrokkenheid altijd ontkend.
De rechtbank oordeelde donderdag dat er "sterke aanwijzingen" zijn dat O. betrokken was bij de dood van Meinema, maar dat dat niet overtuigend bewezen kan worden. Ook was er nog veel onduidelijk, zoals het motief, het tijdstip van het overlijden en waar Meinema om het leven is gebracht.
Door de zaak aan het gerechtshof voor te leggen, kan er volgens het OM nader onderzoek plaatsvinden. Dit weekend is nog een petitie gestart waarin gepleit wordt voor grootschalig dna-onderzoek. Of het OM dat ook gaat doen, wil een woordvoerder niet zeggen.
"Indien een zaak grote maatschappelijke onrust teweeg heeft gebracht, kan in uitzonderlijke gevallen een grootschalig dna-verwantschapsonderzoek worden ingezet", zegt de woordvoerder tegen RTV Drenthe. Voor zo'n intensief onderzoek is wel toestemming van het College van Procureurs van het Openbaar Ministerie vereist en moet een rechter-commissaris een machtiging verlenen.
Het OM hoopt dat getuigen met informatie over deze zaak zich de komende tijd alsnog melden.